Kushtetuta e Shteteve të Bashkuara të
Amerikës është dokumenti më me vlerë dhe me i rëndësishëm në Amerikë. Vete
kushtetuta në fjalët e mia është organizimi dhe permbledhja rregullave të
përcaktuara kohë më parë nga prijesit e parë të vendit.
Politikanët të cilët kane shkruajtur
kushtetutën janë përpjekur të sjellin lirinë e vendit, dhe barazinë të njëjtën
kohë. Ishte
një veprim shumë i guximshëm për këta njerëz që të u përpoqen te vendosshin rregulla të reja
per një shtet të ri. Nuk ishte e lehtë
në fillim, por kushtetuta është ende në këmbë sot,thuase e pandryshuar.
Eshtë shumë e vështirë te ndryshohet kushtetuta, duke shtuar apo hequr
pjese ne te. Them kjo është bërë për një arsye të mirë. Kushtetuta është një
dokument shumë i fortë dhe çdo ndryshim në të ndryshontë gjithë menyren sesi
nje popull jeton.
Fillimisht, dokumentie thjesht tregoi se çfarë themeluesit kërkonin,sa i përket ndarjes së pushteteve,
mbrojtjen e të drejtave individuale, dhe kufizimet e asaj që e shtetit mund ose
nuk mund të bëjë. Së dyti, kushtetuta u be me qëllim
të jetë "interaktive," ajo nuk mund të qëndrojë më vete. Ajo
kërkon pjesëmarrje, dhe nje organizimin qe lejon që pjesëmarrja te jete në
zemër të strukturës së qeverisë .
SHBA eshte nje shtet federal.Kushtetuta federale ka disa avantazhe qe e
bejne kushtetuten amerikane shume te qendrueshme dhe te mirenjohur.
1-Një sistem federali lejon
qytetarët te krahasojne sistemet politike dhe "te votojne
me këmbët e tyre” duke lëvizur ne ate shtet ku gjejne interesat e tyre
me te larta.
2. Decentralizimi i pushtetit sipas
kushtetutës federale i jep një kombi
fleksibilitet për të akomoduar sipas dallimeve ekonomike dhe kulturore. Këto
karakteristika lidhen në mënyrë të drejtperdrejt me pozicionin gjeografik
popullsise etj.Ligjet e shtetit në një federatë të mund të përshtaten me
kushtet lokale në një mënyrë që është e vështirë të arrihet përmes një qeverie
kombëtare.
3.Një federatë është natyrshem më
demokratike se një sistem unitar, sepse ka nivele te ndryshem të qeverisjes qe
ndikon dhe tek opinioni publik.
4-Aq kohë sa
njerëzit janë të lirë,mes tyre do te kete keqkuptime. Në
këtë kuptim,konflikti është një pjesë e
pashmangshme e jetës së qytetëruar.Vetëm qeveritë autoritare e shohin
“lirine liberale” si shtyse te ndarjes shoqërore dhe kërkon të minimizoje konfliktet, duke krijuar
një konsensus të rreme.Prandaj thuhet se ndarja e pushteteve siguron
lirine,sepse duke qene te pavarur ato punojne per interesin me te larte duke
mos synuar per konsensuse te rreme.
5. Qytetarët mund të
ushtrojë më shumë kontroll efektiv mbi zyrtarët e qeverisë, kur çdo gjë është
në një shkallë më të vogël.
6. Federatat janë jashtëzakonisht të qëndrueshme. Nga
pesë vendet që mbijetuan në shekullin e 20-të, pa një
ndryshim të dhunshëm të
qeverisë, katër janë federatat: SHBA, Kanada, Australi dhe Zvicër.
7.Qeverite federale jane me te veshtira per tu
cekuilibruar dhe shperbere.
Si perfundim,qeverite federale jane shume te frytshme. Një qeveri e tille është
më e adaptueshme për preferencat e njerëzve, më e hapur për të
eksperimentuar, më e qëndrueshme për shok dhe fatkeqësi, më efikase dhe e
qendrueshme politikisht ,e decentralizuar , struktura e pjesëmarrjes është një
mbështetëse e lirisë, nje sere e “kapitalit social”
loading...
Lexo edhe:
