Humanizmi është lëvizje e gjërë letrare-artistike, shkencore-filozofike e kohës së re që i përmbysi konceptet feudale-kishtare për të ndërtuar një koncept të ri shoqëror-ekonomik,letraro- artistik.
U paraqit në shek XIV,zhvillimin më të lartë e arriti në shekXVI.
Ndryshimet që ndodhën ishin ekonomia natyrore u shëndrrua në mallore.
Zbulimet gjeografike ishin : në fund të shek XV krijohen kushte për zbulime të kontinenteve të reja dhe të rrugëve detare për kontinentet e panjohura , të cila do të sillnin përfitime të mëdha dhe të shpejta , Kolombo zbulon kontinentin e Amerikës , V.De Gama zbulon rrugën detare për në Indi , Magelani bën udhëtimin detar rreth Tokës ,duke dëshmuar praktikisht se Toka është e rrumbullakët.
Zbulimet teknike ishin: zbulimi i barutit,busolla etj.
Njeriu i mesjetës mendonte dhe vepronte vetëm për të krijuar një kënd sa më të volitshëm për botën e amshuar,u nënshtrohej dogmave fetare , e ndiente veten të pafuqishëm , të pavlefshëm dhe si të përkohshëm, ish deprimuar , nuk interesohej fare për ndryshime shoqërore , politike dhe ekonomike , humanizmi kërkonte një njeri të ri ,një ideologji të re , të liruar nga dogmat një njeri që beson në fuqitë e tij fizike dhe mendore që do ta shpiejë drejt zhvillimit kjo ndikoi në lindjen e disiplinave shkencore si astronomia,anatomia,fiziologjia,zoologjia,botanika,,fizika në të cilat qendër e vëzhgimeve u bë njeriu dhe zhvillimi i tij.
Humanizmi u mbështet në antikitetin greko-romak,u shfrytëzuan veprat artistike dhe filozofike origjinale ,kjo lëvizje u quajt si renesansë që do të thotë rilindje.
Rilindja përfshin shumë lëmenj të krijimtarisë njerëzore.
Letërsia e renesancës në qendër të vëmendjes dhe tematikës kishte njeriun,kaloi nga tema fetare në atë jashtëfetare,stigmatizoi hipokrizinë fetare , u thellua në antikitet në pasqyrimin e botës reale të njeriut,morën nga antikiteti stilin,kultivuan forma të reja të shprehjes letrare si këngën lirike,epike,poemën,prozën,dramën,komedinë dhe tragjedinë.
Së pari u përhap në Itali pastaj në Francë,Spanjë,Angli,Holandë,Gjermani,Shqipëri etj.
Në Itali ishin D.Aligieri ,F.Petrarka,Xh.Bokaçio,në Francë F.Rable,Ronsari , në Angli Shekspiri, në Spanjë Servantes në Holandë Erazmi i Roterdamit , në Shqipëri Marin Barleti.Në art e kemi Leonardo Da Vincin , Mikelanxhelo Buonarotin , Rafaelin etj
Humanizmi dhe Renesanca,kur lindi renesanca,kur u paraqit renesanca,kur u zhvillua renesanca,humanizmi ne letersi,renesanca ne letersi,renesanca cka eshte,cka eshte humanizmi ne letersi,qka eshte humanizmi ne letersi
loading...
Lexo edhe: